UZAY TEKNOLOJİLERİ:
Günümüzde gelişen ve gelişmeye devam eden bir konudur uzay teknolojileri.Uzay denilince uçsuz bucaksız hatta belki de hayal ettiğimizden daha fazlası olduğunu kabul ederiz. Uzayda yaşam var mı ? Uzaya gönderilen teknolojik araçlar nasıl haberleşmeyi sağlar ? İnsanın içinde bulunduğu uzay araçları nasıl geri döner ? Zaman kavramı nasıldır ? gibi bir çok soru vardır aklımızda ve cevapları yıllar geçtikçe gelişen teknoloji ile basit bir şekilde verilmiştir. Şimdi teknoloji adına biraz daha derine inelim.
Genelde uzay araçlarını ikiye ayırırız;
İnsansız uzay araçları ve insanlı uzay araçları.
Sadece bu değil tabi girdikleri yörüngelere göre de 3’e ayırırız
1) Yer etrafında yörüngeye girecek olanlar
2) Ay çevresinde yörüngeye girecek olanlar ya da Ay’a inecek olanlar
3) Gezegen yörüngelerine girecek olanlar ya da Güneş çevresinde dolananlar
Elbette insansız araçların geri dönmelerine gerek yoktur fakat insanlı araçların geri dönme gibi zorunluluğu olduğu için yapı bakımından ve yaşamın devamlılığı açısından farklı tasarlanmıştır.
Şu anda yer yörüngesinde binlerce uydu bulunmaktadır. Uyduların dış kısımları gümüş veya altın bir baraka ile kaplanır. Güneş ışınlarından etkilenmemeleri için de yansıtıcı özelliklerinin olması şarttır. İyi bir iletken olan altın haberleşme antenlerinde de kullanılır.
Eğer uydu ölçüm yapıyorsa yani astronomik amaçlı ise yıldızları, gezegenleri, güneşi ya da derin uzayı inceliyor demektir. Ölçümleri radyo sinyalleri ile yeryüzüne ulaştırıyor ve uydudaki bilgiler yerdeki belli istasyonlara belirli zamanlarda aktarılıyor. Haberleşme uyduları ise yeryüzünün belli bir bölgesinden gelen sinyalleri diğer tarafa aktarırlar. Bu tür uydulara yansıtıcı uydular denir.
Bunun dışında paralel şekilde dolanan uydular vardır bunlara ise KUTUP yörüngeli uydular denir. Okyanus akıntılarını,yeryüzünün fotoğrafının çekilmesini,askeri bölgelerde oluşan hareketleri,maden ve petrol kaynaklarının tespitinde kullanılır.
Gökyüzüne bakıldığında yıldız sanılan uydularda vardır sabit oldukları için bu yanılsamaya düşebiliriz elbette. Bu uyduların adı ise EKVATORAL uydulardır ve bu uydular haberleşme aracı olarak kullanılır.
İlk insanlı uzay aracına gelirsek eğer Sovyetler Birliği’nin 12 Nisan 1961 de fırlattığı Vostok-1 uydusudur. Böylece Sovyetler Birliği içinde insan bulunan bir uyduya tam bir dönüş yaptırmayı başarmışlardır. Uzaya çıkan bu ilk insanın adı Yuri Gagarin’dir. Sovyetler daha sonra da uzaya gönderdikleri uyduları karaya indirmeyi başarmışlardır. İnme olayı şu şekilde olmuştur;
Uydu atmosfere girdikten sonra, atmosferin alt kademelerinde paraşüt açarak karaya inmeleri kusursuz bir şekilde tamamlanmıştır.
Gün geçtikçe teknolojinin çok ilerlediğini söylemiştik. Küresel ısınma ve buzulların erimesi ileri zamanların ve şimdiki zamanın korkutan olaylarıdır. Amerika Birleşik Devletleri’nin Kaliforniya eyaletinde bir uydu hava üssünden fırlatıldı yakın zamanda. Peki bu uydu ne işe yarıyor ?
Amerikan Uzay Ajansı NASA dünya genelinde erime tehlikesiyle karşı karşıya olan buzulların dağılımını ölçecek bir lazeri dünyanın yörüngesine yerleşmek üzere fırlattı.
NASA’nın ‘Ice, Cloud and land Elevation Satellite-2’ kısaca ‘ICESat-2’ olarak adlandırdığı uydu, sahip olduğu lazerler ve sensörler sayesinde buz kitlelerinin küresel ısınmadan nasıl etkilendiğini ölçebilecek.
Yeryüzünden yaklaşık 500 km yükseklikte bir yörüngeye yerleşecek olan uydu, buzlar hakkında daha önce hiç sahip olunmayan bilgiler elde edilmesine imkan kılacak.
Bu önemli bir konu elbette çünkü milyarlarca ton buz kitlesi her yıl daha da hızlı bir şekilde eriyor. Bu durum deniz ve okyanus seviyelerinin yükselmesine neden oluyor.
Sadece Antarktika ve Grönland’da eriyen buzlar, her yıl dünya üzerindeki deniz seviyesini 1 milimetreden fazla yükseltiyor.
ICESat-2 uydusunun toplayacağı bilgiler sayesinde bilim adamları erime hızını daha net bir şekilde ölçüp bunu dünya üzerindeki diğer doğal gelişmelerle karşılaştırabilecek. Bu sayede de buzulların erimesindeki en büyük etkenlerin neler olduğu bilinecek ve önlemler kolaylıkla alınabilecek.
Bu konu hakkında çağrışım yapan bir isim var o da Elon Musk.
Elon Musk Haziran 2002’de CEO’su olduğu, uzay teknolojileri şirketi SpaceX’i kurdu.
Son olarak SpaceX tarafından geliştirilen dünyanın en güçlü roketi Falcon Heavy başarıyla fırlatıldı. Roket, Musk’ın Tesla spor arabasını astronot kılığındaki cansız bir mankenle uzaya taşıdı. Musk arabaya uzaylılar için ‘İnsanlar tarafından dünyada yapıldı’ şeklinde not düştü.
Falcon Heavy Mars’a doğru yol alırken, kapsülden ayrılan iki roket Dünya’ya döndü. Roketler kendileri için hazırlanan ‘Tabiki hala seni seviyorum’ ve ‘Sadece talimatları okuyun’ yazılı insansız iniş platformlarına döndü.
Bilim insanları yeni fikirler ile bu durumun yani uzay araçlarının daha çok gelişeceğini ve teknolohi, haberleşme,önlem alınacak durumlar hakkında çok daha kolay bilgi sahibi olacaklarına inanıyorlar.
Son olarak her şeyin güzel olmadığının kanıtı ise uzay kirliliği olmasıdır.
Uzay kirliliği son 40 yılda ortaya çıkan bir sorundur. Dünya’nın çevresinde, değişik yörüngelerde dönen ve artık herhangi bir işlevi olmayan, insan yapımı cisimlerim tümü, uzay kirliliği olarak adlandırılır. Bunların arasında ömrünü tüketmiş uyduların yanı sıra roketlerin uzaya bırakılan üst aşamaları ve yörüngede oluşan patlamaların artıkları vardır.
Uzay kirliliğinin şimdilik insanların günlük yaşamlarına doğrudan bir etkisi yoktur. Bu nedenle de genellikle göz ardı edilen yada unutulan bir sorun olmuştur. Hatta insanların büyük bir bölümü böyle bir sorunun varlığından bile habersizdir. Ancak eğer önlem alınmazsa, uzay kirliliği önümüzdeki 25-30 yıl içinde uzay aştırmaları açısından çok ciddi bir sorun olacaktır.
Uzay çöplüğünde kaç tane ömrünü tamamlamış uydu bulunduğu bilinemiyor. Ancak meteor çarpması, manyetik fırtına ve birbirleriyle çarpışmaları sonucu bu uyduların ufak parçalara dağılmış oldukları sanılıyor. Uzay komitesinin 1968 yılında aldığı karara göre, her devlet uzaya yolladığı araçların denetiminden ve geri getirilmesinden sorumlu. Ancak bu kararın şu andaki teknoloji ile uzay mekikleri dışında uygulanması mümkün olmuyor.